سرمقاله / عباس اصلانی ، دکترای روابط بین الملل / تحلیلگر ارشد مناطق آزاد

اهمیت مناطق آزاد تجاری در جهان امروز

مناطق آزاد تجاری (Free Trade Zones یا FTZs) به‌عنوان ابزارهای حیاتی در توسعه اقتصادی و تسهیل تجارت جهانی شناخته می‌شوند. این مناطق با ارائه مشوق‌های مالیاتی، تسهیل فرآیندهای گمرکی و زیرساخت‌های پیشرفته، نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش صادرات و ایجاد اشتغال ایفا می‌کنند.
در سال ۲۰۲۳، مناطق آزاد جهان شاهد رشد بی‌سابقه‌ای در جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بودند، به‌طوری‌که تقریباً ۵٪ از کل پروژه‌های FDI جهان در این مناطق انجام شد. این رقم، بالاترین سهم ثبت‌شده از زمان آغاز ثبت آمار در سال ۲۰۰۳ محسوب می‌شود.
همچنین در سال ۲۰۲۳، صادرات از مناطق آزاد ایالات متحده به ۱۴۹ میلیارد دلار رسید. در سال ۲۰۲۳، ارزش صادرات از مناطق آزاد جمهوری دومینیکن به ۸.۰۶ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل ۳.۸٪ افزایش داشته و ۷۰٪ از کل صادرات کشور را تشکیل داده است.
با توجه به روند جهانی‌سازی و نیاز به تنوع‌بخشی در زنجیره‌های تأمین، انتظار می‌رود نقش مناطق آزاد تجاری در اقتصاد جهانی بیش از پیش تقویت شود. کشورهایی که بتوانند با به‌روزرسانی سیاست‌ها و زیرساخت‌های خود، محیطی جذاب برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند، از مزایای رقابتی این مناطق بهره‌مند خواهند شد.
جالب است که بدانیم اتحادیه اروپا، بزرگ‌ترین منطقه آزاد تجاری در جهان است که ۲۷ کشور عضو اتحادیه را شامل می‌شود. این بازار با حذف موانع تجاری، گمرکی و مالیاتی بین کشورهای عضو، امکان جریان آزاد کالا، خدمات، سرمایه و نیروی کار را فراهم می‌کند. در سال ۲۰۲۴، ارزش تجارت کالا بین کشورهای عضو (تجارت درون‌اتحادیه‌ای) به ۴٬۰۲۵ میلیارد یورو رسید که ۵۶٪ بیشتر از تجارت با کشورهای خارج از اتحادیه بود